طرح بازآفرینی پیش شرط زندگی با کیفیت شهری

به گزارش عصر بازآفرینی به نقل از مهر،  طرح بازآفرینی شهری فرآیندی است که به خلق فضای شهری جدید با حفظ ویژگی‌های اصلی و کالبدی منجر می‌شود به عبارتی این طرح به اقداماتی جامع و یکپارچه برای حل مشکلات شهری است تا در نهایت به یک پیشرفت اقتصادی، کالبدی و یا اجتماعی و محیطی انجام خواهد شد.

با رشد زندگی شهری و پیشرفت‌های تکنولوژی به تغییرات جمعیتی در شهرها سرعت بخشید و این امر باعث بر هم خوردن تعادل‌های اجتماعی و محیطی شد تا جایی که این توسعه تأثیر قابل توجهی بر بافت‌های قدیمی و فرسوده برجای گذاشت.

اسکان یافتن جمعیت کثیری از مهاجران و افراد غیر بومی در بافت‌های تاریخی باعث تخریب و فرسودگی این بافت‌ها شده و مهم‌تر از آن باعث تغییر ساختار اجتماعی و فرهنگی شد تا جایی که بسیاری از محله‌های تاریخی اصالت و ساکنان اصلی خود را از دست داد لذا برای نجات این بافت و محله‌های تاریخی و حتی حاشیه شهرها طرح ملی «بازآفرینی شهری» به دستور رئیس جمهور شروع شد.

این طرح ملی در استان قم از سال ۹۶ آغاز شد در حالی که این استان دارای محله‌های تاریخی مهمی است که می‌توانست با بهسازی به ویترینی برای بازدید گردشگران تبدیل شود ولی با گذشت چند سال تنها به تشریح اهداف این طرح ختم شده است در حالی که استان‌های مجاور توانسته‌اند با کمک این طرح بافت‌های فرسوده خود را احیا و برای رونق گردشگری مهیا کنند استان‌هایی مانند یزد، اصفهان در این زمینه کارکردهای مطلوبی داشتند.

تقویت محورهای تاریخی و فرهنگی محله‌های قم

رئیس اداره هماهنگی ستاد بازآفرینی شهری اداره کل راه و شهرسازی قم  گفت: ستاد بازآفرینی شهری از سال ۹۴ فعالیت خود را با هدف جذب همکاری و مشارکت همه دستگاه‌های مرتبط در فرآیند بازآفرینی پایدار به منظور حفظ حقوق شهروندی و ارتقای کیفیت زندگی و هم‌چنین بازیابی هویت شهری و مدیریت یکپارچه با وحدت رویه با مشارکت عوامل مرتبط در سطح استانی و منطقه‌ای و محلی آغاز کرد.

فهیمه فتاحی زاده افزود: طرح بازآفرینی شهری از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ شروع به فعالیت کرد و هدف احیای بافت فرسوده و تاریخی بود تا با بهسازی آن مانند یک ویترین و گنجینه‌ای این بافت در اختیار گردشگران قرار گیرد شهرسازان بعضاً یا با نگاه فرهنگی، میراثی و یا اجتماع محور وارد عمل شدند.

به گفته وی، طرح بازآفرینی شهری در قم از سال ۹۶ شروع شد و با توجه به گذشت چند سال از این طرح هنوز در حال تشریح اهداف مورد نظر هستیم در حالی که باید برای این امر تجربه و الگو بگیریم هرچند در ساخت و سازها هنوز هم به بلوغ فکری مناسبی نرسیده‌ایم.

فتاحی زاده گفت: در طرح‌های بازآفرینی باید به جنبه گردشگری و مزایای آن برای شهر قم نگاه بلند مدتی داشته باشیم با ایجاد مسیرهای پیاده‌روسازی برای بازدید از آثار تاریخی، رونق بوم گردی و احیای بافت تاریخی مانند دیگر استان‌هایی که در این زمینه ورود خوبی داشتند وارد عمل شویم.

وی افزود: با ورود گردشگران به محله‌های تاریخی باعث افزایش کارکرد اجتماعی و ارتقای سطح زندگی ساکنان بافت و محله‌های تاریخی شده و این امر از مهاجرت ساکنان اصلی به دیگر محله‌ها جلوگیری می‌شود و این امر در رونق اقتصاد و اشتغال هم تاثیرمثبتی دارد.

مطالعه بومی سازی ایده بازآفرینی برای قم

رئیس اداره هماهنگی ستاد بازآفرینی شهری اداره کل راه و شهرسازی قم بیان کرد: ایده و فکر بومی سازی طرح بازآفرینی برای شهر قم در حال مطالعه است تا بدانیم برای این استان چه قالبی را به کار بگیریم و الگوی یکپارچه‌ای را برای این استان استفاده کنیم.

وی افزود: در طرح بازآفرینی شهری باید به الگوی شهری نگاه شود تا مداخلاتی که در بافت به کار گرفته می‌شود به عملیات عمرانی ختم می‌شود و در این عملیات باید زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی و مدیریت شهری بافت نگاه شود.

به گفته فتاحی زاده، ستاد بازآفرینی شهری در استان قم با هماهنگی بین بخشی و هم سو سازی برنامه‌های خود با همه دستگاه‌های مرتبط استانی از موازی کاری جلوگیری و بسترهای لازم را برای تهیه و تدوین سندهای منطقه‌ای و محلی بازآفرینی پایدار در محله‌های مورد هدف اجرا شود و این محله‌ها احیا و بهسازی شود.

اجرای طرح بازآفرینی شهری در محله‌ها بدون مشارکت مردم امکان‌پذیر نیست

وی اظهار داشت: همه تصمیم‌ها در خصوص بافت‌های شهری که زیرمجموعه عملکردی ستاد به شمار می‌روند شامل، بافت تاریخی، بافت فرسوده مرکزی شهری و هم‌چنین بافت‌های حاشیه شهری و بافت‌های روستایی و اراضی ناهمگون شهری در این ستاد مطرح می‌شود.

رئیس اداره هماهنگی ستاد بازآفرینی شهری اداره کل راه و شهرسازی قم در ادامه با اشاره به بازآفرینی ۱۴ محله در قم گفت: با توجه به گذشت دو سال از فعالیت بازآفرینی شهری در استان قم توانستیم ورود خوبی داشته باشیم و باهدف ارتقای سطح زندگی اجتماعی و فرهنگی و هم‌چنین بهسازی محله‌های قم وارد عمل شویم برای این منظور ما توانستیم ۱۴ محله را بازآفرینی کنیم.

فتاحی زاده افزود: محله‌هایی مانند، محله نوبهار، خیابان آذر (چند محله به اضافه بازار)، محله چهارمردان، محله باغ پنبه و محله شاه حمزه و بافت فرسوده امامزاده ابراهیم و محله دروازه ری، محله خاکفرج که جزو بافت فرسوده است، محله‌های اسکان غیررسمی و حاشیه شاد قلی خان، شیخ آباد و شهرک فاطمیه و عباس آباد و علاوه بر آن محله‌هایی مانند مسجد جامع و محله عشق علی را بازآفرینی کنیم.

به گفته وی، در طرح بازآفرینی عدالت اجتماعی مد نظر است چرا که نمی‌توان به محله‌ای توجه کرد و محله‌ای دیگر را فرسوده و با توجه به بعد تاریخی آن به حالت خود رها کرد بالا بردن کیفیت زندگی و ارتقای سطح اجتماعی امری است که باید در همه محله‌ها رعایت شود.

تشکیل نهاد توسعه محله‌ای در قم

رئیس اداره هماهنگی ستاد بازآفرینی شهری اداره کل راه و شهرسازی قم بیان کرد: طبق گفته کارشناسان و نظریه پردازان طرح بازآفرینی شهری اجرای این طرح در محله‌ها بدون مشارکت مردم امکان‌پذیر نیست و باید در ابتدای این امر مردم را با اهداف این طرح آشنا کرد و مردم هم باید به بلوغ فکری رسیده باشند تا روحیه مطالبه گری داشته و این روحیه هم هدفمند باشد.

فتاحی زاده افزود: اغلب ساکنان بافت تاریخی به لحاظ تحصیلات و فاکتورهای اجتماعی در سطح پایین‌تری قرار دارند هم‌چنین اغلب آن‌ها سالمند هستند لذا باید برای این قبیل محله‌های فاکتورها و آیتم‌های خاصی را پیاده کرد.

برای اجرای موفق بازآفرینی شهری با محدودیت منابع و اعتبارات مواجه هستیم

به گفته وی، برای هدفمند کردن روحیه مطالبه گری مردم دوره‌های آموزشی را برگزار کردیم تا با طرح‌های بازآفرینی و اهداف آن آشنا شوند برای این منظور برای «نهاد توسعه محله‌ای» را تشکیل دادیم تا این تشکل مطالبات مردمی را هدفمند و پلی ارتباطی بین مسئولان و مردم برای رفع معضلات این محله‌ها باشند.

فتاحی زاده بیان کرد: در محله دروازه ری این نهاد تشکیل یافته است و مردم استقبال و همکاری خوبی از این نهاد کردند با بهره‌گیری از نیروهایی از متن این محله ما توانستیم با مشکلات و معضلات این محله آشنا و آن‌ها را برطرف کردیم.

محدود بودن اعتبارات طرح بازآفرینی شهری

رئیس اداره هماهنگی ستاد بازآفرینی شهری اداره کل راه و شهرسازی قم در پایان با اشاره به مشکلات اجرای این طرح گفت: برای اجرای موفق بازآفرینی شهری با محدودیت منابع و اعتبارات مواجه هستیم اگر تنها به جنبه عمرانی نگاه کنیم صد درصد به اهداف مورد نظر خود نمی‌رسیم باید در این راه اعتماد مردم را جذب کنیم.

وی بیان کرد: با عملکرد ضعیف باعث بی‌اعتمادی می‌شویم باید مردم و مسئولان صبور و شکیبا باشند طرح‌های بازآفرینی شهری در بلند مدت بازخوردهای آن دیده می‌شود شاید دراجرای این طرح ملی استان قم از دیگر استان‌ها عقب افتاده ولی نیاز به همکاری دیگر نهادها داریم.

به گفته فتاحی‌زاده، شاید در مواردی مردم با اجرای طرح‌های بازآفرینی و بعضی پروژه‌ها مخالفت کنند ولی اگر آثار و بازخوردهای آن را بدانند استقبال خواهند کرد باید در مسیری حرکت کنیم تا اعتمادسازی مردم را به همراه داشته باشیم.