تعریف کاربری خانه‌های تاریخی مطالعه شود

به گزارش عصر بازآفرینی به نقل از مهر، همدان شهری تاریخی است که قدم زدن در کوچه پس کوچه های آن و وجود برخی خانه های قدیمی در محله های کوچک و بزرگش قدمت آن را فریاد می زند.

هر چند طی دهه‌ها و سال‌های اخیر با رشد شهرسازی مدرن سبک زندگی مردم نیز تغییرات جدی داشته و محله و کارکردهای آن به خصوص در شهر همدان تقریباً یا از بین رفته و یا بسیار کمرنگ شده است اما به هر حال هنوز هم تعدادی از خانه های تاریخی در شهر همدان پابرجا هستند.

آنچه در این میان مسلم است آنکه بهره‌برداری و استفاده صحیح از بافت‌های شهری با رویکرد هویت تاریخی و تأسی از شرایط فرهنگی، تاریخی، اقلیمی و اقتصادی مناطق مختلف، می‌تواند به‌عنوان یک ظرفیت بالقوه علاوه بر احیای بافت‌های ناکارآمد شهری، با حفظ میراث ارزشمند گذشتگان به جاذبه‌های گردشگری شهری بیفزاید.

توجه به شاخص‌های واجد ارزش در همدان

رضوان سلماسی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه اگر ‌می‌خواهیم همدان را به عنوان مقصد گردشگری در سطح ملی و بین‌المللی معرفی کنیم باید توجه به شاخص‌های واجد ارزش در شهر و استان مدنظر باشد، گفت: آنچه می تواند همدان را به عنوان جاذب گردشگر هم ردیف نمونه های هم طراز خود قرار دهد جاذبه های طبیعی و تاریخی، سابقه اجتماعی، تاریخی، اقلیم و چهره‌های شاخص علمی و ادبی این شهر است.

وی با تاکید بر اینکه همدان با ۱۸۰۰ اثر واجد ارزش و سابقه تاریخی ۳ هزار ساله به دروازه تاریخ و تمدن شهرت دارد، گفت: حفظ و احیای این آثار از ارزشمندترین اقدامات مدیریت شهری و مسئولان شهر و استان همدان به شمار می آید.

سلماسی بااشاره به اینکه انتخاب الگوی موفق و مناسب در این زمینه از اهمیت ویژه ای برخوردار است، افزود: کاشان با قدمت ۷ هزار ساله از نمونه های موفق جذب گردشگر در ایران است که از دهه ۷۰ با عزم مسئولان کشوری و مدیران شهر نسبت به احیا و مرمت ابنیه و بافت واجد ارزش آن اقدام شده و هم اکنون این شهر تجربه موفق باززنده‌سازی و حفظ بافت تاریخی است.

وی با بیان اینکه بزرگترین دستاورد این شهر در ۲۵ سال اخیر، تبدیل تهدیدهای موجود به فرصت‌های اقتصادی است که این رویکرد در راستای تقویت صنعت توریسم و دستیابی به درآمد پایدار تحقق یافته است، گفت: بافت شهری در تعریف کاربری و معرفی پلاک های شهری نقش بسزایی دارد و از این رو باززنده‌سازی گذرهای تاریخی شهر به عنوان شاکله بافت تاریخی و مراکزمحله به عنوان هسته های این بافت باید مورد توجه باشد که در کاشان ۴۷ گذر فعال و پویا در این شهر، تعریف و به گردشگران عرضه شده است.

بدون تعریف کاربری مناسب و همگون با بنای تاریخی، احیا و حفظ ابنیه اقدامی عبث خواهد بود
سلماسی با بیان اینکه بدون تعریف کاربری مناسب و همگون با بنای تاریخی، احیا و حفظ ابنیه اقدامی عبث خواهد بود، گفت: خانه های تاریخی، پلاک های مسکونی شهرها هستند و تعریف کاربری دیگر برای آنها مستلزم مطالعه و پیوست‌نگاری فرهنگی و اجتماعی جدی‌تر است.

رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر همدان اضافه کرد: در حال حاضر کاربری‌های متداول برای احیای خانه‌های تاریخی به صورت یادمان، سفره‌خانه‌های سنتی، نمایشگاه و نگارخانه‌های موزه‌های مختلف، اقامتگاه‌های سنتی، خانه‌های بوم‌گردی و مراکز فرهنگی و اجتماعی تعریف شده که با هدف بهره‌برداری حداکثری شهر از این ابنیه واجد ارزش همواره بررسی بازخورد کاربری‌های موجود به‌منظور سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی مدیران شهری باید در دستور کار قرار گیرد.

سلماسی در ادامه با اشاره به اینکه خانه‌های بوم‌گردی محله جولان از نمونه‌های موفق کاربری و احیای بناهای تاریخی در همدان است، اضافه کرد: حمام قلعه و حمام حاجی هم به عنوان دیگر نمونه‌های موفق تعریف کاربری سفره‌خانه سنتی در این شهر است اما عمارت نورمهال و خانه پوستی‌زاده به عنوان مراکز فرهنگی (فرهنگسرا) در حد توان بنا، فعالیتی در آن صورت نمی‌پذیرد.

وی با بیان اینکه کاربری موزه برای ابنیه تاریخی و سایت باستانی در شهر همدان نیز مدنظر بوده است، گفت: طبق مطالعات عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا و پژوهش بر روی تپه باستانی هگمتانه و استقبال شهروندان از موزه های سطح شهر همدان بیانگر آن است که متأسفانه رویکرد مدیریت شهری در ترغیب مردم به مقوله پیچیده‌ای مانند فرهنگ موفق نبوده است.

۷۹ درصد از شهروندان همدانی یا تاکنون بازدیدی از تپه هگمتانه نداشته‌اند یا تنها یک بار از این بنا بازدید داشته‌اند
سلماسی با بیان اینکه ۷۹ درصد از شهروندان همدانی یا تاکنون بازدیدی از تپه هگمتانه نداشته‌اند یا تنها یک بار از این بنا بازدید داشته‌اند، گفت: تپه هگمتانه با حدود ۳۰ هکتار زمین در قلب شهر و برخورداری از یک موزه نتوانسته جذابیتی برای مردم شهر همدان ایجاد کند.

رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر همدان با تاکید بر اینکه موضوعات فرهنگی، هنری و میراثی باید از درون حصارها و موزه ها بیرون بیایند و در قالب هایی جذاب با کاربری های پررونق ترکیب و به مردم ارائه شود، گفت: موزه سفال (خانه صمدیان)، موزه آموزش (دبیرستان ابن‌سینا) و موزه آرامگاه بوعلی سینا هم وضعیت مشابهی دارند.

وی با بیان اینکه با توجه به تعدد ابنیه تاریخی در شهر همدان نیاز به الگوسازی با نمونه‌های موفق بین شهروندان در سطح مدیریتی به شدت احساس می‌شود، گفت: شهرداری نهادی ارزش آفرین است و از آنجا که سازمان میراث فرهنگی به عنوان متولی اصلی حفظ ابنیه تاریخی در حال حاضر در حد ناظر بر اجرای قوانین ورود پیدا کرده شهرداری مسئولانه تر در حوزه اجرا، طی نشست های متعدد با موضوع حفظ ابنیه تاریخی تمایل خود را به‌منظور تبدیل خانه‌های تاریخی تحت تملک خود به اقامتگاه‌های همگون در این ابنیه به کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر همدان اعلام کرده است.

سلماسی گفت: عمارت نورمهال و خانه پوستی‌زاده که در حال حاضر در تملک شهرداری با کاربری فرهنگسرا فعالیت می کنند به عنوان گزینه های موجود از این پتانسیل برخوردارند و با توجه به اعلام رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری همدان، پیشنهادهایی برای تبدیل این ابنیه به خانه بوم گردی به صورت مشارکتی همراه با توجیه فرهنگی و اقتصادی مناسب برای شهر، بارها به سازمان ارائه شده است.

خانه پوستی زاده اقامتگاه سنتی می شود

وی گفت: در حال حاضر به عنوان نخستین گزینه، خانه پوستی زاده به عنوان پیشنهاد مشخص شهرداری برای ایجاد یک اقامتگاه سنتی مطرح و پس از بررسی علمی و همه جانبه در کارگروه تخصصی مرمت و احیای ابنیه واجد ارزش تاریخی، این پیشنهاد مورد تأیید و توافق کمیسیون های مرتبط شورا قرار گرفته است.

رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر همدان با تاکید بر اینکه میراث داری ارزش های تاریخی و اجتماعی به طور قطع شایستگی می خواهد؛ گفت: همدان در صحنه های مختلف تاریخی و اجتماعی بارها و بارها این شایستگی را به اثبات رسانده اما اکنون مجال دیگری برای اثبات این میراث داری در برابر قضاوت عادلانه شهروندان و آیندگان است.

رئیس کمیسیون اقتصاد، سرمایه‌گذاری و گردشگری شورای اسلامی شهر همدان نیز بابیان اینکه شهر همدان دارای تعداد زیادی از املاک با شاخص ارزش تاریخی است، افزود: با توجه به قدمت تاریخی این املاک و نیز بافت تاریخی شهر نیازمند مرمت و باززنده‌سازی در این بخش هستیم.

حسین قراباغی با اشاره به اینکه اهرم‌های تشویقی نیز در بخش‌های مختلف مورد توجه بوده است، گفت: به‌عنوان نمونه در دفترچه عوارض آمده که برای املاک واجد ارزش تاریخی که در آن به دنبال تغییر کاربری همچون (رستوران‌های سنتی، خانه‌های بوم‌گردی، کتابخانه، هتل‌ها سنتی و غیره) هستند، عوارض دریافت نشود.

وی ادامه داد: حتی برای احداث هتل و یا رستوران در این قبیل خانه‌ها و املاک، دریافت پروانه نیز رایگان است.

قراباغی در تشریح مؤلفه‌های تشویقی تعریف‌شده از سوی شورا و شهرداری برای احیای املاک واجد ارزش، گفت: درحال حاضر به‌عنوان نمونه از کاروانسرای روحی در خیابان اکباتان که تغییر کاربری به هتل سنتی داده، یک ریال عوارض دریافت نشده است.

شناسایی ۲۷۰ خانه واجد ارزش تاریخی

رئیس کمیسیون اقتصاد، سرمایه‌گذاری و گردشگری شورای شهر همدان اضافه کرد: طبق بررسی‌های صورت‌گرفته درحال حاضر بیش از ۲۷۰ خانه واجد ارزش تاریخی همدان ثبت شده است.

آنچه مسلم است در شهر همدان تعداد خانه‌های واجد ارزش کم نیست به طوری که تاریخ اغلب آنها ریشه در دوران قاجار و پهلوی دارد؛ این خانه‌های قدیمی و نقش و نگارهای زیبای آن معرف فرهنگ و تمدن غنی مردم ایران به عنوان اصیل‌ترین میراث گذشتگان این مرز و بوم است بنابراین با حفظ و نگهداری خانه‌های با ارزش تاریخی و همچنین امکان سازی مناسب برای بازدید گردشگران خارجی می‌توان فرهنگ، آداب و سنن مردم ایران زمین را به دنیا معرفی کرد.