علف‌های هرز برج قابوس را تهدید می‌کند

به گزارش پایگاه خبری عصر بازآفرینی به ایسنا، هزار سال از عمرش را با فراز و فرودهای بسیاری از حمله سوسک‌ها گرفته تا آتش‌هایی که در دلش روشن کرده‌اند، پشت سر گذاشته است. حالا جای بوته‌هایی که روی سقف این اثر جهانی سبز شده، نظر بسیاری از بازدیدکنندگان را جلب می‌کند.

مدیر پایگاه میراث جهانی گنبد قابوس معتقد است: این بوته‌ها از فروردین ماه امسال به بعد شروع به رشد کردند و فصلی هستند. دانه‌ها از طریق پرندگان جابه‌جا می‌شوند. به همین دلیل برنامه داریم که گنبد را با کوادکوپتر سم پاشی کنیم اما باید موارد مرمتی را رعایت کنیم و این کار هم به راحتی انجام نمی‌شود.

عبدالمجید نورتغانی با بیان اینکه علف‌های روی این گنبد تیرماه ۹۶ زدوده شدند، اظهار کرد: اما علف‌ها با فضله پرندگان به راحتی جابه‌جا می‌شوند. به نظر می رسد این دانه‌ها در یکی از بهترین جاهای گنبد از نظر اقلیمی گذاشته شده‌اند، چون در آن بخش آفتاب و باران وجود دارد. شاید هندسه آجرچینی به این شکل باشد که دانه‌ها به پایین سُر نخورند، به همین دلیل در آنجا شروع به رشد می‌کند. در زمان ثبت جهانی نیز علف‌هایی با گونه‌های مختلف وجود داشت.

او اظهار کرد: برای نحوه زدودن علف‌ها در سال ۹۶، دورتا دور بنا داربست زده شد. همچنین باید ببینیم نظر شورای راهبردی برای سمپاشی با کوادکوپترچیست. ما ۱۱ بوته روی گنبد داریم که نزدیک به سه بوته تا به حال خشک شده است. منتظریم طی یکی دوماه آینده بقیه بوته‌ها نیز خشک شده و بیفتند، تا کنون که این‌طور بوده است. ولی اکنون با توجه به تکنولوژی‌های نوین باید بتوانیم برای زدودن آنها مداخله کنیم.

مدیر پایگاه میراث جهانی گنبد قابوس با اشاره به رطوبت گنبد قابوس ادامه داد: رطوبت بنا از دو بخش وجود دارد. بخشی از پائین وارد بنا می‌شود و بخش جدی‌تر، رطوبت‌های نزولی است که به واسطه برف و باران روی بنا تأثیر می‌گذارد. در این باره نیز قرار است نحوه حفاظت و مرمت ارائه شود. قاعدتاً ممکن است آسیب‌هایی در نوع ملات نیز بوده باشد. در بخش‌هایی از بنا شاهد وجود فضله پرندگان هستیم که آجرها را سفید کرده است. به صورت مرتب با کوآدکوپتر، عکس می‌گیریم.

بررسی میزان رطوبت و دمای سطح با ابزارهای دقیق

نورتغانی افزود: بحث رطوبت بنای گنبد قابوس سالانه به روش‌های مختلفی بازرسی می‌شوند، هر ۱۵ روز رطوبت بنا اندازه گیری خواهد شد. ما گمانه‌ای در جبهه غربی نیز داریم و گمانه‌ای که در عمق، آب زیرزمینی را می‌سنجیم. از طرف دیگر در بخش‌هایی که داریم، دما و رطوبت بنای برج اندازه گیری می‌شود. همچنین ما بحث مراکز پایش آنلاین را نیز برنامه ریزی می‌کنیم. البته پروپوزال‌ها آماده شده و امسال بخشی از تجهیزات خریداری شده و قرار است با ابزارهای دقیق میزان رطوبت و دمای سطح بررسی شود.

او با اعلام اینکه حتی جای پنجه‌ پرندگان روی آجرها وجود دارد، اضافه کرد: از روی فضله‌ها می‌توان حدس زد چند نوع پرنده به اینجا می‌آیند. برای برداشتن این فضله‌ها نیز مطالبات در حال انجام است. دوستان قبل از ما هم روی این موضوع مطالعه کرده‌اند.

نورتغانی با بیان اینکه مسئولیت پایگاه را از بهمن ماه به عهده گرفته‌ است، افزود: سال ۹۶ مرمت‌هایی روی بنا انجام گرفته است. به عبارتی مرمت اضطراری روی بنا انجام شد. نکته مورد نظر این است که این فضله‌ها بعد از ثبت جهانی به وجود نیامده‌اند و قدیمی هستند.

بنای گنبد قابوس تقریبا روی آب بنا شده است. برای مبارزه با رطوبت نمی‌توان گفت که چند چاه کنده شود تا سطح آب پایین بیاید، چون اگر این آب خالی شود، ممکن است بنا نشست کند.

تغانی گفت: وجود گل‌سنگ‌ها با گیاهانی که روی گنبد روییده‌اند متفاوت هستند. گل‌سنگ‌ها شاید نزدیک به یک سانت رشد سالیانه داشته باشند، ما گل‌سنگ‌هایی هم داریم که قطرشان زیاد است و نشان می‌دهد بعد از مرمت سال ۱۳۰۹ که آندره گدار با آجرهای جرجان انجام داده، این گل‌سنگ‌ها در بازه زمانی ۸۰ تا ۹۰ ساله شکل گرفته است. بخشی از سیاهی‌ها نیز روی بنا وجود دارد که مربوط به فرآیندهای بیولوژیکی گل‌سنگ هاست.

سالانه شاهد حضور سوسک‌ها هستیم

نظر متخصصانی که با ما همکاری می‌کنند و دوستان زیست شناس این است که هیچ مقاله علمی یا متنی وجود ندارد که نشان دهد این نوع حشرات می‌توانند به بنا آسیب بزنند.

او همچنین درباره سوسک‌های بال آتشین توضیح داد: نظر متخصصانی که با ما همکاری می‌کنند و دوستان زیست شناس این است که هیچ مقاله علمی یا متنی وجود ندارد که نشان دهد این نوع حشرات می‌توانند به بنا آسیب بزنند. این حشرات اکنون در هر جایی از دشت گرگان وجود دارند. ما سالانه شاهد حضور آنها هستیم. از طرفی مرمت خاصی روی بنا انجام نداده‌ایم که در اثر آن این حشرات به وجود آمده باشند.

مدیر پایگاه میراث جهانی گنبد قابوس اظهار کرد: برای مبارزه با نمِ بنا، نمکِش احداث شده است. در برخی از اخبار کلمه موم را به کار برده‌اند، در حالی که ما از موم برای مرمت استفاده نکرده‌ایم. در برخی از جاها برای اتصال یک سازه به بنای تاریخی از یونولیت به صورت موقت استفاده کرده‌ایم که البته با پیشنهاد شورای راهبردی اینها نیز برداشته می‌شوند. حشرات بال آتشین سالانه وجود داشته است اما اینکه چرا در این مقطع زمانی شاهد حضور آنها هستیم، دلیلش تغییرات اقلیمی است، چون فصل زاد و ولد آنها الان نیست. آنها در واقع در این موقع سال به بنا پناه آورده‌اند و آسیبی نمی زنند.