افزایش۳۰ سانتیمتری تراز دریاچه ارومیه

به گزارش پایگاه خبری عصر بازآفرینی به نقل از ایسنا،  مسعود تجریشی در نشست خبری تشریح مهم‌ترین اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان اینکه در حال‌ حاضر دریاچه ارومیه ۲۱۰۴ کیلومتر وسعت دارد،اظهار کرد: این‌ در حالیست که وسعت دریاچه ارومیه در سال گذشته ۱۷۴۷ کیلومتر بود بنابراین ۳۵۰ کیلومتر مربع بر وسعت دریاچه افزوده شده است.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه اضافه کرد: در حال‌ حاضر حجم آب دریاچه ارومیه ۱۶۷۰ میلیون متر مکعب است و در سال گذشته حجم آب این دریاچه ۱۰۸۰ میلیون متر مکعب ثبت شده بود بنابراین نسبت به سال گذشته ۶۰۰ میلیون متر مکعب به حجم دریاچه ارومیه اضافه شده است.

 به گفته تجریشی در حال‌ حاضر  دریاچه ارومیه با تراز ۱۲۷۰.۶ ، ۳۰ سانتیمتر نسبت به سال قبل افزایش تراز دارد.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به این که از سال ۱۳۷۲ تا ۱۳۹۲ روند تغییرات تراز دریاچه ارومیه قابل توجه بوده است، تصریح کرد: طی این دوره ۲۰ ساله هر سال ۳۵ تا ۴۵ سانتیمتر دریاچه ارومیه کاهش تراز داشته است. در بازه سال‌های ۸۵ تا ۸۹ میانگین بارش حوضه دریاچه ارومیه ۳۲۸ میلیمتر بود و تراز دریاچه ارومیه به حد قابل توجهی (یک و نیم متر) افت داشت همچنین در دوره سال‌های ۸۹ تا ۹۲ حوضه آبریز دریاچه ارومیه ۳۰۰ میلیمتر بارش دریافت کرد و همچنان با افت تراز مواجه بود بنابراین اگر اقدامی برای تثبیت وضع موجود دریاچه ارومیه صورت نمی گرفت، مسلما افت تراز آب دریاچه ارومیه حداقل تا ۱.۲ متر اتفاق می‌افتاد.

وی با تاکید بر این که طی پنج سال گذشته با کاهش تراز و سطح دریاچه ارومیه روبرو نبوده‌ایم، گفت‌: اگر اقدامی برای احیای دریاچه ارومیه صورت نمی‌گرفت به‌طور قطع آب بیشتری در این دریاچه از دست می دادیم. دریاچه ارومیه تنها دریاچه دنیا است که در مراحل احیا نسبت به سال قبل به وضعیت تثبیت رسیده است و حتی حد تراز بیشتر شده است.

این عضو ستاد احیای دریاچه ارومیه همچنین با اشاره به منابع مالی اختصاص یافته برای احیای دریاچه ارومیه خاطر نشان کرد: تاکنون ۳۰۰۰ میلیارد تومان به دستگاه‌های اجرایی به منظور انجام عملیات مختلف در حوزه آبریز دریاچه ارومیه اختصاص داده شده است. امسال خوشبختانه با وجود وضعیت مالی نامناسب در کشور ۵۰۰ میلیارد تومان به دستگاه‌های اجرایی برای این منظور اختصاص یافت.

تجریشی افزود: عمده منابع اختصاص یافته به دریاچه ارومیه از محل ماده «۱۰» و «۱۲» تامین شده است. ۱۱۷۰ میلیارد تومان از محل ماده «۱۰» و «۱۲»، ۱۵۸۰ میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی و ۲۱۵ میلیارد تومان از طریق بودجه سنواتی دستگاه‌های اجرایی به احیای دریاچه ارومیه تخصیص داده شده است.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به این که پروژه‌ انتقال آب از سد کانسیب به دریاچه ارومیه ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است،گفت: تاکنون بیش از ۳۵ کیلومتر تونل ایجاد و برای اجرای این پروژه‌ ۱۲۵۰ میلیارد تومان هزینه شده است البته ۷۱۰ میلیارد تومان دیگر از بودجه مورد نیاز این پروژه‌ باقی‌ مانده است.  در نتیجه‌ تکمیل این پروژه‌ بیش از ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب از ابتدای سال ۹۹ به دریاچه ارومیه می‌رسد.

وی اضافه کرد: پروژه‌ انتقال آب از سد سیلوه به دریاچه ارومیه و ساخت تونل مربوط به این پروژه‌ ۷۴ درصد پیشرفت داشته است و تا ابتدای سال ۹۸ از طریق این کانال ۹۵ میلیون متر مکعب آب به دریاچه ارومیه منتقل خواهد شد.

تجریشی با اشاره به این که پساب تصفیه شده ۱۹ تصفیه خانه باید به دریاچه ارومیه برسد، اظهارکرد: عملیات مربوط به تصفیه خانه ارومیه تا ۸۵ درصد و بخش مایع تصفیه خانه تبریز نیز ۶۵ درصد پیشرفت کرده است. تاکنون ۳۶۴ میلیارد تومان برای این طرح هزینه شده است و طبق برنامه از فروردین ۹۸ ،۱۰۰ میلیون متر مکعب پساب تصفیه شده به دریاچه ارومیه منتقل خواهد شد همچنین تا سال ۱۴۰۰ این عدد به بالای ۳۰۰ میلیون متر مکعب می‌رسد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این که تاکنون ۹۳ میلیارد تومان برای توسعه شبکه‌های فرعی حوضه آبریز دریاچه ارومیه هزینه شده است، گفت‌: از طریق این طرح ۱۰۰ میلیون متر مکعب آب به دریاچه ارومیه می‌رسد و این امکان وجود دارد که تا سال ۱۴۰۰ میزان انتقال آب به دریاچه ارومیه از طریق اجرای این طرح به ۲۰۰ میلیون متر مکعب برسد. افزون بر این طرح سردهنه سازی در رودخانه‌ها در حال‌ انجام است، به‌طوری که از سال گذشته ۲۰۰ شق را شناسایی و ۳۴ میلیارد تومان برای اجرای این طرح هزینه کرده‌ایم. خوشبختانه پیشرفت فیزیکی خوبی در این زمینه حاصل شده است که باعث می‌شود برداشت از رودخانه‌های اصلی به‌طور کنترل شده صورت بگیرد. این طرح می‌تواند ۱۰۰ میلیون متر مکعب آب را به دریاچه ارومیه منتقل کند.

تجریشی در ادامه اظهارکرد: برای طرح مرمت و بازسازی تاسیسات ۴۱ میلیارد تومان هزینه شده است و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۰۱ صد میلیون متر مکعب آب از این طریق به سمت دریاچه ارومیه رهاسازی شود. به طور کلی برآورد می‌شود که تا سال ۱۴۰۱ از طریق پروژه‌های سخت افزاری شامل سد، کانال و ... ۱۳۰۸ میلیون متر مکعب آب جدید وارد دریاچه ارومیه شود.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه در ادامه با بیان این که اگر بخواهیم به تراز اکولوژیک دریاچه ارومیه دست یابیم باید مصرف آب کشاورزی را تا ۴۰ درصد کاهش دهیم،اظهارکرد: ۱۷ محقق بین‌المللی در این زمینه  مطالعه کرده و بر این موضوع صحه گذاشته‌اند که می‌توانیم با کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب کشاورزی در حوضه دریاچه ارومیه حق آبه زیست محیطی  این دریاچه را تامین کنیم. در این‌ راستا از ظرفیت‌های ملی و بین‌المللی از جمله دانشگاه‌های حاضر در منطقه و حتی دانشگاه واخنینگن هلند استفاده می‌شود تا کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب کشاورزی صورت بگیرد.

وی با طرح این پرسش که آیا کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب کشاورزی در حوزه دریاچه ارومیه قابل تحقق است؟ توضیح داد: بر اساس مطالعات صورت گرفته شده کارشناسان داخلی و مشاوران خارجی می‌توان مصرف آب کشاورزی را تا ۴۰ درصد کاهش داد، بدون این که اثر سویی بر محصولات کشاورزی و اقتصاد کشاورزان منطقه بگذارد حتی می‌توانیم ضمن کاهش مصرف آب، تولیدات را افزایش دهیم که اتفاق صورت گرفته در حوزه سد بوکان نمونه بارز این ادعا است به‌طوری‌که در این منطقه ۲۷۵ میلیون متر مکعب آب به سمت دریاچه ارومیه رها شده است و در نتیجه‌ کاهش مصرف آب کشاورزی نه تنها درآمد کشاورزان کاهش  نیافته بلکه افزایش هم یافته است.

تجریشی افزود: متاسفانه در برخی از مناطق کشاورزان میزان آب مورد نیاز گیاه را نمی‌دانند بنابراین به شکل کنترل نشده‌ای آبیاری و ورود آب به اراضی کشاورزی صورت می‌گیرد که ورود بیش از حد آب به زمین مانع تنفس ریشه گیاه و آسیب به محصولات می‌شود. در سال جاری در حوضه مربوط به سد حسنلو موفق شدیم با تغییر کشت چغندر قند به کلزا مصرف آب را تا ۶۵ درصد کاهش دهیم. در این نمونه ۱۲۷۲ هکتار چغندرقند به ۱۵۰۰ هکتار کلزا تبدیل شد که ارزش اقتصادی بالایی داشت.

وی با اشاره به این که امسال در اراضی پایاب سد مهاباد تحویل حجمی آب در شبکه آبیاری و زهکشی انجام شده است،گفت‌: موضوع تحویل حجمی آب از سال ۱۳۷۵ در اسناد بالادستی مطرح بود که امسال در ۵۹ نقطه عملی و این طرح باعث شد که از ۸۵ میلیون متر مکعب آب مصرف شده ،هشت درصد کاهش صورت بگیرد.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه در ادامه با اشاره به تغییرات ایجاد شده در کشت گندم اظهار کرد: از سه سال پیش با کمک خصوصی توانستیم گونه‌های خاصی از گندم را از دنیا جمع‌آوری کنیم و از طریق کاشت آن دو واحد مصرف آب را از پنج واحد کم کنیم که معادل ۴۰  درصد می‌شود.

وی با اشاره به این‌که طرح جامع توسعه کشت گیاهان دارویی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه از حدود یک سال پیش شروع شده است، گفت‌: این طرح در استان‌های آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی از طریق وزارت جهاد کشاورزی پیگیری می‌شود و تاکنون فعالیت مربوط به این طرح در شش منطقه آغاز شده است. سعی داریم در طی سه سال آینده سطح زیر کشت گیاهان کم آب‌بر دارویی را تا ۱۰ هزار هکتار افزایش دهیم. آب مورد نیاز برای کشت گیاهان دارویی یک پنجم گندم و مصرف آبی آنها در فصل های پاییز و زمستان است.

تجریشی  با بیان اینکه استان‌های لرستان، کرمانشاه، کردستان و آذربایجان شرقی تجربه‌های خوبی در زمینه کاشت گیاهان با بذر مقاوم به کم‌آبی دارند،اظهارکرد: برنامه ما این است که این طرح را در استان آذربایجان غربی فعال کنیم تا ضمن بهبود وضع معیشتی مردم  ، فشار روی منابع آبی را نیز کاهش دهیم. افزون بر اینها طرح‌های مربوط به بوم گردی که باعث توسعه محلی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه می‌شود، در حال‌  پیگیری است.

وی در ادامه با اشاره به طراحی یک سامانه هواشناسی تصریح کرد: سازمان هواشناسی، سامانه‌ای را فعال کرده است که میزان مورد نیاز آب برای محصولات کشاورزی را مشخص می‌کند. اولین سامانه در پایاب سد مهاباد مستقر شده است و سعی داریم اپلیکیشن این سامانه نیز طراحی شود تا مردم منطقه از طریق موبایل بتوانند به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی یابند همچنین تلاش می‌کنیم که این سامانه را برای  سایر بخش‌ها نیز تهیه کنیم.

این عضو ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به تغییر الگوی کشت در برخی از مناطق حوضه آبریز دریاچه ارومیه اظهارکرد: تغییر الگوی کشت چغندر به زعفران در تکاب شروع شده است تا بتوانیم این منطقه محروم اقتصادی را به لحاظ معیشتی توسعه دهیم و در ‌عین ‌حال مصرف آب را به حداقل برسانیم.

وی در ادامه صحبت‌های خود با تاکید بر این که از ظرفیت‌های بین‌المللی برای احیای دریاچه ارومیه استفاده می‌شود، گفت‌: پروژه‌ حفاظت از تالاب‌های ایران با همکاری برنامه توسعه سازمان ملل و دولت ژاپن در ۱۱۰ روستا در حال‌ انجام است که فاز چهارم آن امسال شروع شده است. همچنین ستاد احیای دریاچه ارومیه با سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو)  برای کارهای مطالعاتی برنامه‌ریزی‌هایی دارد و در چهار مولفه حسابداری آب، خشکسالی، معیشت همچنین مولفه‌ مدیریت جامع حوزه آبریز مطالعاتی آغاز شده است که در سال ۹۸ تکمیل خواهد شد. همچنین مدل‌سازی کل آب حوزه آبریز در حال‌ انجام است. در این مدل سازی تاثیر مصرف آب روی آب‌های زیرزمینی نیز بررسی می‌شود.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه همچنین با اشاره به استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی برای احیای دریاچه ارومیه،گفت: به منظور انتقال تجربیات مربوط به احیای دریاچه «گریت سالت» آمریکا با دانشگاه یوتا همکاری داریم که منابع مالی آن توسط خیران ایرانی تامین می‌شود البته تجربه‌های متخصصان ایرانی نیز به این دانشگاه انتقال می‌یابد.

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به این که بر اساس مصوبات امکان برداشت نمک از کف دریاچه ارومیه وجود دارد، اظهارکرد: بهره‌برداری صنعتی از نمک دریاچه ارومیه امکان پذیر است و یک پتانسیل‌ اقتصادی مهم محسوب می‌شود. در حال‌ حاضر مطالعاتی در این باره توسط ستاد احیای دریاچه ارومیه، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان زمین شناسی شروع شده است تا ببینیم برداشت نمک با چه روشی باید صورت بگیرد تا تاثیرات زیست محیطی نداشته باشد. سازمان زمین شناسی تاکنون اعلام کرده اگر منگنز و پتاسیم  را از کف دریاچه به صورت صنعتی و حفاظت شده برداشت کنیم، بهره مالکانه آن ۱۲۰۰ میلیارد تومان در سال خواهد بود.

به گفته تجریشی برداشت نمک از کف دریاچه ارومیه باعث می‌شود که بیلان نمک کاهش یابد همچنین می‌توان از ارزش اقتصادی برداشت نمک برای عملیات احیای دریاچه ارومیه استفاده کرد که این اتفاق در دریاچه «گریت سالت» آمریکا در حال‌ انجام است.

وی ادامه‌ داد: فعالیت‌های اجتماعی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه به موضوعات آگاهی بخشی با هدف بهبود وضع معیشیتی مردم متمرکز است. در این فعالیت‌ها دانش‌آموزان و سایر گروه‌های سنی مورد تاکید هستند.  

این عضو ستاد احیای دریاچه ارومیه با تاکید بر این که قصد داریم از فناوری‌های روز دنیا از آبریز دریاچه ارومیه به منظور پایش ذرات معلق استفاده کنیم، خاطر نشان کرد: تکنولوژی موسوم به «لیزر رادار» که نمایه توزیع ذرات معلق جوی را اندازه‌گیری می‌کند را در ارومیه تهیه کرده‌ایم. از این تکنولوژی تنها سه نمونه در استان‌های زنجان، ارومیه و شیراز وجود دارد.